Gezondheid is meer dan alleen de afwezigheid van ziekten. Dat realiseert huisarts Tamara de Weijer zich als geen ander. In haar huisartsenpraktijk en haar Online Leefstijlprogramma helpt ze dagelijks mensen met het verbeteren van hun leefstijl. Haar motto is dan ook ‘Nederland gezonder maken’. En dat gaat dus over veel meer dan alleen gezond eten en niet ziek zijn.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) vindt dat landen hun belastingen op alcohol en suikerhoudende dranken moeten verhogen om gezonder gedrag te bevorderen. Een verhoging zou het risico op gezondheidsproblemen zoals hartziekten, diabetes, kanker en gaatjes verlagen. Volgens de gezondheidsorganisatie maken te weinig landen gebruik van het belastingwapen in de strijd tegen ongezonde consumptie.

Duik mee in een even verrassend als hoopvol verhaal over onze droge zomers in ons natte Nederland. De Verenigde Naties geven onze voorouders een dikke pluim vanwege hun slimme waterbeheer. Een eeuwenoude Nederlandse techniek om grasland te bevloeien geldt nu officieel als immaterieel erfgoed.

Een dood hert is een mineralenhotspot. We zouden daarom meer afgeschoten wild in natuurgebieden moeten laten liggen en minder op ons bord laten belanden. Daarvoor pleit ecoloog Melanie Pekel van ARK Rewilding Nederland. Uit angst voor ziektes geldt de insteek van vroeger - 'dood dier, weg ermee' - nog altijd. Maar door dieren na hun dood mee te nemen, doorbreken we de kringloop. In plaats van dat de voedingsstoffen terug het land in gaan, spoelen we ze door de wc na het verorberen van de speciale wildmenu's die populair zijn in de herfst-winter. "Je zou de Veluwe kunnen zien als zieke patiënt die haar voedingsstoffen zelf hard nodig heeft", aldus Pekel in de Gelderlander. Op plekken waar kadavers gelegen hebben zou de bodem zo'n 5 keer rijker zijn aan voedingsstoffen. Ook geeft het vlees volgens Pekel de biodiversiteit een enorme boost. Roofvogels, boommarters, zwijnen, vossen en insecten zijn voorbeelden van wie baat heeft bij het kadaver. De dood van het ene dier, maakt dat een ander dier overleeft.

Koffie branden met hernieuwbare energie, in plaats van met gasgestookte branders. Dat is wat de Vlaamse koffiegroep Beyers voor ogen had met de installatie van een nieuwe koffiebrander in de grootste Belgische koffiefabriek. Het is de eerste volledig electrische koffiebrandlijn op industriële schaal, volgens een persbericht. Het initiatief is een samenwerking tussen Beyers Koffie, Sucafina (het moederbedrijf van Beyers Koffie) en CEE, een Belgisch cleantechbedrijf dat helpt bedrijven te verduurzamen. Een derde tot de helft van de productie moet op deze manier duurzamer gemaakt worden. Daar hangt wel een prijskaartje van €10 miljoen aan, zegt CEO Cory Bush van Beyers in De Tijd. “We doen een grote investering en duurzaam branden is iets duurder”. Beyers hoopt dan ook dat klanten een meerprijs voor de koffie willen betalen. De koffiebrandlijn maakt gebruik van groene energie waardoor er geen CO2-uitstoot is. Het roosterproces gebruikt bovendien 2,5 keer minder energie dan het roosterproces nu, mede doordat de koffiebonen langzamer en bij lagere temperaturen worden geroosterd, een procedé ontwikkeld door CEE. Beyers produceert jaarlijks 35.000 ton koffiebonen, gemalen bonen en koffie in capsules en pads. Dat doet het bedrijf vooral voor de huismerken van bedrijven als Amazon, Lidl, HEMA en Carrefour.

Ondanks het feit dat directe leveringen van voedselproducten in het algemeen geen zinvol bedrijfseconomisch model opleveren, experimenteren fabrikanten en verwerkers wel degelijk met directe leveringen aan consumenten. We vroegen Rob Morren, sector bankier Food bij ABN AMRO, waarom. 

Alle inspanningen van de Peas Please-campagne hebben niet kunnen voorkomen dat de verkoop van groenten door Britse huishoudens daalde naar het laagste niveau in de afgelopen 50 jaar. Volgens actievoerders zijn de kostenstijgingen van levensonderhoud de belangrijkste verklaring voor de daling. Het Britse Peas Please-initiatief brengt sinds 2017 boeren, detailhandelaren, cateraars, fabrikanten, overheidsdiensten en lokale autoriteiten samen met als doel het voor iedereen gemakkelijker te maken om groenten te eten. Maar zelfs de samenwerking van 110 organisaties kon niet voorkomen dat de groenteconsumptie juist afnam. Officiële cijfers laten zien dat de gemiddeld Brit via zijn eten thuis, in restaurants en via afhaalrestaurants in 2020-21 nog 182 gram per dag kocht, een jaar later daalde dat naar 154 gram (15%). Naar verwachting liggen deze cijfers nu nog lager. Verkoopdata laten zien dat groente slechts 5,9% uitmaakt van het boodschappenmandje van huishoudens met een inkomen onder £10.000 (€11.668), vergeleken met 8,2% voor degenen met een inkomen boven £70.000 (€81.679). De aanbeveling ligt op 20%. De Food Foundation verwacht dat veel huishoudens, en dan vooral de ongeveer 17 miljoen Britten die in voedselarmoede leven, bezuinigen op gezondere voedingsmiddelen omdat die per calorie duurder zijn dan geraffineerde, zoete, vette en zout houdbare artikelen. Volgens de liefdadigheidsorganisatie moeten bedrijven meer stappen zetten om iedereen toegang te geven tot een gezond dieet.

De aarde warmt verder op. Dat stelt planten voor een grote uitdaging. Ze moeten niet alleen leren omgaan met hitte, maar ook met droogte. Wetenschappers vragen zich af: wat is moeilijker voor planten, omgaan met droge grond of met droge lucht?

Al 2 jaar maken de organisaties ClientEarth en Low Impact Fishers of Europe misbaar over de controle op overbevissing door de Nederlandse NVWA. Een handhavingsverzoek tot handhaving van de Nederlandse visserijregeling werd afgewezen. De stap naar de rechter bood geen soelaas: de bestuursrechter oordeelt dat de organisaties geen belanghebbenden zijn. Toch kraaien ze in een persbericht victorie: "De uitspraak van de rechtbank onthult: fraude binnen de gehele Nederlandse visserijsector wordt erkend door de autoriteiten." Is het een gevalletje overschreeuwen of autoriteiten bashen?

Tot in de jaren '80 waren wetenschappers ervan overtuigd dat baby's geen pijn konden voelen. Baby's werden zonder verdoving geopereerd. “Ik denk dat we zo ook zullen terugkijken op hoe we ooit over het gevoelsleven van dieren dachten," zegt gedragsbioloog Jorg Massen (Universiteit Utrecht) in De Morgen.

In de serie interviews met honderdjarigen portretteert de Volkskrant deze week boer Jos van der Linden uit Den Dungen. In een notendop schetst hij hoe hij zijn omgeving heeft zien veranderen. Van de 90 à 100 kleine boertjes uit zijn jeugd naar de 4 of 5 van nu. Van de gemengde bedrijven met koeien, varkens, kippen, rogge, tarwe, koren, gerst en groenten, vooral snijbonen en bieten naar de "maïs, maïs en maïs"-verbouwende boer van nu. Zijn koeien van vroeger waren blije koeien, zegt Van der Linden. Ze kregen bieten te eten, dat vonden ze veel lekkerder dan maïs. Hoe hij dat wist? "Dat zag ik aan ze, want koeien die bieten eten, lachen de hele dag. Een lachende koe wappert met haar oren." Van der Linden zou in deze tijd geen boer meer willen zijn. Zijn koeien hadden nog allemaal een eigen naam, tegenwoordig hebben ze een nummer. "Een boerenbedrijf is een fabriek geworden. Vijfhonderd koeien – die leer je toch nooit allemaal kennen? Door de schaalvergroting is het ook veel ongezelliger. Als ik op het land stond, kon ik de buurman op zijn land zien werken en roepen: ‘Goeiemorgen Piet, hoe is het?’ Nu kun je je buren in de verste verte niet zien."

Lange tijd was kernenergie not done. Inmiddels mag het weer, van zowel jonge mensen als wereldleiders. De wereldleiders realiseren zich net als Sultan al-Jaber dat het lastig is om zonder arm leven van de fossiele brandstoffen af te komen. Jongeren denken dat kernenergie de toekomst veiliger stelt en realiseren zich niet dat er eigenlijk maar weinig brandstof is voor nucleaire energie-opwekking. De Belgische premier De Croo pleitte tijdens COP28 hartstochtelijk voor kernenergie, maar zijn land houdt de kerncentrales die het eigenlijk wilde sluiten alleen maar open omdat het geen beter alternatief heeft. Het hippe van kernenergie heeft dan iets ook tragisch. Eindelijk zijn we allemaal wel zo'n beetje doordrongen van het feit dat we wel heel veel energie gebruiken, maar niemand durft te zeggen dat fossiele en kernenergie onmisbaar zijn en de 'echt duurzame' (wind en zon) energie hen niet kan vervangen. We zitten vast en hebben wel idealen maar geen realistisch energieperspectief op de lange termijn. Proud to announce today at #COP28 a major nuclear energy summit for 2024 together with ???????? Prime Minister @alexanderdecroo, ???????? President @emmanuelmacron, in the presence of other world leaders. pic.twitter.com/6g7RJh8cng— Rafael MarianoGrossi (@rafaelmgrossi) December 2, 2023

Om het inzameldoel van 90% van alle plastic flesjes in 2026 wél te kunnen halen, zijn honderden extra statiegeldmachines nodig. Deze zomer kreeg het Afvalfonds Verpakkingen een fikse tik op de vingers van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) omdat te weinig verkochte plastic flessen en flesjes worden ingezameld. Niet het wettelijk vastgelegde inzameldoel van 90%, maar slechts 68% van de verkochte plastic flessen en flesjes komt nu terug voor recycling. Een verbeterplan moet daar verandering in brengen: veel meer statiegeldinleverpunten. Op dit moment zijn er ongeveer 5.000 machines, vooral in supermarkten. Bij supermarkten moeten er nog eens 800 extra komen, plus 1.800 op andere plekken waar je flesjes kunt kopen, zoals luchthavens, bioscopen en festivals. Ook moeten er 2.800 extra ‘handmatige inleverpunten’ komen. Denk bijvoorbeeld aan 'doneerbakken' bij sportclubs met van die kleverige flesjes. De andere pijlers van het verbeterplan zijn uitbreiden van het statiegeldsysteem (nu zit er geen statiegeld op 16% van de plastic flessen, zoals bijvoorbeeld verpakkingen voor sap) en 'meer campagnes om het consumentengedrag te veranderen', aldus het FD. Het plan vraagt een eenmalige investering van €98 tot €245 miljoen, plus jaarlijkse extra kosten van €28 tot €46 miljoen. Dat is nog zonder de investeringen die supermarkten zullen moeten doen voor de aanschaf van de extra machines. De komende weken gaat de ILT dit nieuwe plan bestuderen.

“Als je nooit een letter hebt gezien, heeft die geen betekenis voor je”, zegt Michiel Bormans van expertisecentrum Koninklijke Visio. Dat geldt dus ook voor de chocoladeletters die Sinterklaas brengt. Voor een blinde is het gewoon een soort reep. Blindgeboren kinderen hebben niets met de traditionele chocoladeletters die onlosmakelijk met de Sinterklaasviering verbonden zijn. Maar een combinatie van moderne 3D-printtechnologie en het voor blinden wel begrijpelijke braille-alfabet biedt de oplossing. Brailleletters uit 3D-geprinte mallen! En die zijn er nu. Oudere blinde kinderen maakten er een stel zelf. Een chocolaterie maakte nog eens 500 chocolade brailleletters met de mallen die door Visio werden gemaakt om uit te delen. Braille is een taal met patronen van punten die blinden met hun vingers kunnen lezen. De mallen en de speciale chocoladeletters werden deze week feestelijk onthuld. Visio koos voor de letters S, P, M en O in braille. De S en de P zijn natuurlijk van Sinterklaas en Piet. De keuze voor de O en de M komt voort uit de gedachte dat die letters bij gewone chocoladeletters de meest chocolade bevatten. Dat is een mythe die bij brailleletters al helemaal wordt gelogenstraft. In braille hebben de Q en de Y de meeste punten. Er blijkt een markt te zijn voor braille-chocoladeletters. Chocolatier Irene Lafeber van Chocopunt in Nistelrode heeft de brailleletters inmiddels in het assortiment en zegt er al “een stuk of honderd" te hebben verkocht.

Voor het eerst staat tijdens een klimaattop het wereldwijde voedselsysteem op de agenda. Op 10 december zal de COP28 zich een dag lang buigen over voedsel en landbouw. In de aanloop daar naar toe lanceerde gastheer VAE afgelopen vrijdag alvast een verklaring over duurzame landbouw, veerkrachtige voedselsystemen en klimaatactie. Honderdvierendertig landen tekenden de verklaring, waaronder Nederland. Ruim 150 NGO's deden datzelfde (waaronder het Wereldnatuurfonds). En nu?

Van harder en knapperiger voedsel eten we tot wel 26% minder in calorieën, ontdekten Wageningense onderzoekers in een 'baanbrekende' studie die gretig is opgepikt door de DailyMail. "We hebben nu meer dan tien jaar bewijs dat mensen die kiezen voor texturen die hen aanmoedigen om langzamer te eten, zoals knapperiger, harder of kauwbaarder voedsel, kunnen helpen om minder calorieën te consumeren, terwijl ze toch een even voldaan gevoel hebben," zegt de Wageningse hoogleraar Ciarán Forde. Zijn werk bouwt voort op de basis die prof. Kees de Graaf - die inmiddels met emeritaat is - legde.

Bij 38% van de Vlamingen staat gemiddeld eens per week vis op tafel, blijkt uit een onderzoek uitgevoerd door iVox voor het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM). In meer dan de helft van de gevallen is dat zalm of kabeljauw, goed voor 52% van de thuisconsumptie. Opvallend, want driekwart van de Vlamingen geeft aan graag andere vissoorten te willen proberen. Liefst wel Belgisch gevangen vis, geeft de helft aan. In de praktijk blijken een gebrek aan kennis over vissoorten en hun bereidingsmogelijkheden, de prijs, de macht der gewoonte en gemakzucht én ook nog eens een beperkt aanbod in de supermarkt dat voornemen in de weg te staan, ontdekte VLAM. Ook onwetendheid over wat nu Belgische vis is, speelt de Vlamingen parten volgens VILT. Ondanks initiatieven als de 'Vis van het Jaar', de 'Viskalender' en de VLAM-educatie over seizoensvis met recepten die bedoeld zijn om het gemak te vergroten en gewoonten te doorbreken, houdt de helft van de Vlamingen het bij kabeljauw en zalm 'van eigen bodem'. Maar uitgerekend die twee komen van elders.

Supermarkten in de Europese Unie worden gedwongen om in te kopen via nationale verkooporganisaties van fabrikanten, beaamt Dirk Mulder, retailspecialist bij ING. Dat leidt tot hogere kosten voor zowel de retailers als hun klanten. Maar uit onderzoek van Ecorys blijkt dat door leveranciers opgeworpen barrières slechts betrekking hebben op een klein deel van de inkoop. Andere factoren - zoals de onderhandelingsvaardigheden van supermarktketens - spelen eveneens een rol.