Alweer lang geleden moesten we het op Foodlog hebben over verbaal vandalisme. Eén persoon vroeg alle aandacht voor zijn perspectief. Inmiddels heeft een nieuw fenomeen zijn intrede gedaan: een groep die het onderling eens is, vindt anderen maar dom en sluit hen uit.

Voor het eerst sinds 2016 is weer Q-koorts aangetroffen in Nederland, op een melkschapenboerderij in het Gelderse Brakel. Dat schrijft demissionair landbouwminister Piet Adema in een Kamerbrief. De besmetting kwam aan het licht in het monitoringsprogramma, waarbij maandelijks melk van schapen en geiten wordt gecontroleerd op Q-koorts. Het gaat om één of enkele jonge ooien die niet gevaccineerd waren. De dieren zijn geruimd. Het risico voor de volksgezondheid is 'laag', volgens het RIVM. "Handhaving op het vaccineren moet gewoon beter," zegt Caroline van Kessel uit Den Bosch op Omroep Brabant. “Het vaccinatieprogramma is namelijk niet waterdicht. Je hoeft niet eens verplicht te vaccineren als je minder dan vijftig schapen hebt." Van Kessel liep een Q-koortsbesmetting op die niet meer over bleek te gaan; sinds 2010 lijdt ze aan Q-koortsvermoeidheidssyndroom (QVS). Ze is ook voorzitter van Q-Uestion, de stichting voor mensen met Q-koorts. zegt ze. "Dat dit kon gebeuren is voor slachtoffers en mensen die familie aan Q-koorts hebben verloren een klap in het gezicht. Het is geen verrassing dat dit kan gebeuren. Deze uitbraak is precies wat wij vreesden.” Op het bedrijf in Brakel bleken 35 ongevaccineerde ooien aanwezig, op een totaal van 83 volwassen schapen en 45 lammeren (en 450 runderen). De NVWA is een handhavingstraject gestart, Q-Uestion weet al hoe dat al zal pakken: van de 45 risico-gerichte inspecties bij melkgeiten- of melkschapenbedrijven is bij 41 'niet-naleving' vastgesteld (91%). Al 15 jaar ijvert Q-Uestion voor excuses van de overheid voor nalatigheid ten tijde van de uitbraak tussen 2006 en 2010. Tot drie keer toe kwam dat er niet van; ook werd een schadeclaim van 300 Q-koortsslachtoffers tegen de staat in 2017 afgewezen. Nog dit jaar drong de Nationale Ombudsman er bij de landelijke overheid op aan excuses te maken richting Q-koortsslachtoffers, nadat het Rijk wel €27 miljoen beschikbaar maakte voor post-COVID-klinieken. Long-COVID en Q-koortsvermoeidheidssyndroom lijken sterk op elkaar. Q-koorts is een infectieziekte die door een algemeen voorkomende bacterie wordt veroorzaakt. Boerderijdieren, vooral schapen en geiten, maar ook huisdieren en vogels kunnen de ziekte krijgen. En mensen, wat bleek toen in 2007 een Q-koortsgolf door Nederland waarde. Meer dan 100.000 mensen raakten besmet en 116 mensen overleden in de "grootste Q-koortsepidemie onder mensen wereldwijd", schrijft het FD. In 2011 kwam een raming van de totale schade uit op minstens €161 miljoen tot mogelijk €336 miljoen, voor bijna de helft bestaande uit het verlies in kwaliteit van leven van de Q-koortspatiënten (€67 à €145 miljoen). In 2009 gaf onze hoofdredacteur toenmalig PvdD-leider Marianne Thieme gelijk: de Q-koorts zaak in Nederland was een geval van dood door schuld.

Het was een rampjaar voor cacaoboeren. Zware regenval, droogte, plagen en ziektes - alles liet de cacao-oogst mislukken. Eén van de boosdoeners is de ‘swollen-shoot ziekte’. Maar Amerikaanse onderzoekers hebben ontdekt hoe de verspreiding van dit virus zo goed mogelijk tegen is te gaan. De ‘gezwollen-scheut’ ziekte vermindert in eerste instantie de cacao-opbrengsten van geïnfecteerde bomen, daarna sterven ze af. In Ghana, waar een groot deel van de cacaoproductie plaatsvindt, resulteerde de ziekte in een oogstverlies dat opliep tot 50%. Wolluizen die de bladeren, knoppen en bloemen van de cacaoboon aanvreten, verspreiden het virus. Pesticiden werken niet, maar er bestaan wel vaccinaties tegen het virus. Die zijn wel een beetje duur en een gevaccineerde boom produceert minder cacao dan een niet gevaccineerde. De wolluizen verspreiden zich door van boom tot boom over te springen, door mee te liften op de rug van mieren of door met de wind mee te waaien. De onderzoekers creëerden een model om de verspreiding van het virus te dwarsbomen. Het model biedt cacaotelers een leidraad om de perfecte afstand tussen bomen te bepalen, zodat de wolluizen zich niet meer van boom tot boom kunnen verspreiden. Tegelijkertijd houdt het model rekening met de kosten voor de boer.

Tussen 2 uur in de middag en 9 uur in de avond staat vandaag het grote mestdebat op de agenda van de Tweede Kamer. De messen zijn geslepen. Rechtse boeren en BBB vinden dat het demissionaire kabinet zich niet met het dossier meer moet bemoeien. NSC en LTO, dat eerder de kant van BBB leek te hebben gekozen, willen het kabinet met een plan naar Brussel sturen: krimp als Nederland de derogatie terugkrijgt.

Lidl beweert in België de goedkoopste te zijn in groente en fruit. Iedere week plaatst de supermarkt een overzicht met prijsvergelijkingen met concurrenten in zijn folder. Die noemen de campagne misleidend en zijn boos. Albert Heijn zegt zich niet te herkennen in de prijzen van de vergelijking. Volgens Delhaize houdt Lidl geen rekening met de kwaliteitsverschillen tussen de producten. En Colruyt zegt dat Lidl niet altijd identieke producten met elkaar vergelijkt. Aldi zegt zelfs dat Lidl de prijzen van producten tijdelijk verlaagt. Zo zou de prijs van blauwe bessen op maandag €3,99 zijn, op dinsdag, voor de vergelijking, €2,09 en op woensdag weer €3,99. Lidl ontkent de beschuldigingen “Alle prijsopnames zijn correct en grondig uitgevoerd. Wie zoiets claimt moet gelijk hebben.” Op de website publiceert Lidl de details van de vergelijking. Het gaat om meer dan 100 referenties per winkel. Ook de prijsverlaging van de blauwe bessen kan Lidl verklaren: “Op dinsdag zagen we een promotie bij AH en Delhaize waardoor we onze prijs op de standaardverpakking van 250 gram die dag hebben verlaagd. Op woensdag startte echter onze geplande eigen promo met de grotere verpakking van 750 gram, met een nog veel lagere actieprijs voor die verpakking.” Wie heeft er nu echt gelijk? De Standaard zocht het uit. Colruyt bleek de goedkoopste, Lidl volgt wel op de hielen met 2% verschil. Ook Aldi deed het niet slecht met 3% verschil. Bij Albert Heijn en Carrefour betaal je respectievelijk 13% en 18% meer dan bij Colruyt. Bij Delhaize was dat verschil 34%.

Als de appel van Sneeuwwitje had voldaan aan een standaard met goede criteria, was de hele appel veilig geweest. Voedselveiligheidsexpert Simone Hertzberger legt uit wat vertrouwen en keurmerken met elkaar te maken hebben.

De hele Amerikaanse landbouw is in gevaar, schrijft chemieconcern Bayer in een open brief. Bayer, producent van het onkruidbestrijdingsmiddel glyfosaat, trekt van leer tegen de Amerikaanse 'claimindustrie'. Bayer kampt, sinds de overname van Monsanto, met talloze rechtszaken van mensen die claimen kanker te hebben gekregen van glyfosaat, onder de merknaam Roundup het meest verkochte onkruidbestrijdingsmiddel ter wereld. Voor de afhandeling van deze rechtszaken heeft Bayer miljarden gereserveerd. Geld dat het bedrijf liever zou steken in nieuwe innovaties om de productie van voedsel te stimuleren. De gevolgen van de inmiddels meer dan 100.000 rechtszaken zullen te merken zijn aan elke eettafel in Amerika. “Op dit moment zijn de voedselprijzen al hoog. Zonder glyfosaat zullen de landbouwopbrengsten dalen, zal de landbouwgrond worden aangetast, zullen de kosten voor de boeren stijgen en zullen de voedselprijzen nog dramatischer stijgen.” Al 50 jaar is Roundup één van de meest belangrijke innovaties in de landbouw. De Amerikaanse toezichthouder EPA en de Europese Efsa hebben het gebruik van glyfosaat goedgekeurd, zegt Bayer. Áls Bayer die wetenschappelijke bewijsvoering mag aanvoeren, wint het bedrijf de rechtszaken. Maar 'dankzij' de Amerikaanse claimindustrie, die met uitgebreide marketing- en advertentiecampagnes de rechtszaken aanwakkeren, krijgt het bedrijf daar bij de Amerikaanse lekenjury's vaak geen kans toe, met miljoenenvergoedingen tot gevolg. Zulke jury's baseren zich volgens Bayer op 'junk science' en de classificering - in maart 2015 - door het International Agency for Research on Cancer (IARC) van glyfosaat als 'mogelijk kankerverwekkend', aldus Boerderij.

"Gezond eten is voor ieder mens een eerste levensbehoefte, geen luxe. Van betaalbaar gezond eten profiteert iedereen, van winst alleen een kleine groep aandeelhouders," schrijft Floris Visser in de NRC. Hij pleit voor een ander model, waarbij de overheid optreedt als wetgever, toezichthouder én financier, zodat gezond en duurzaam voedsel de makkelijkste en betaalbaarste keuze voor iedereen wordt. Is dat betuttelend? Nee, maar het zet wel een machtsvraagstuk centraal.

Mama's eten is altijd het beste. Producenten zoals Bertolli en Dr. Oetker maken er al jaren reclame mee. In het Vlaamse equivalent van het tv-programma Wie is de Mol? moesten de kandidaten raden welke spaghetti bolognese door hun moeder gemaakt was om te testen of moeder echt de maat voor het lekkerste is. Hoe lekker je eten vindt, hangt af van de vertrouwensband die je hebt met degene die het bereid heeft. In de praktijk zijn het vaak nog steeds moeders die zorgen voor de voeding van het kind. Dat begint bij moedermelk en flesjes, gevolgd door vaste voeding. Als kind leer je eten en smaken ontdekken, nog voor je kunt praten of lopen. Je moeder speelt daar een prominente rol in. Wat voor en hoe zij gerechten maakt, staan voor de rest van je leven in je hersenen gegrift. Bovendien voel je je comfortabel en 'thuis' wanneer je het voedsel van je moeder eet. Het voedsel wat mama altijd klaarmaakte, is vaak het voedsel waar we naar grijpen als we ons ongelukkig voelen. Mama's eten is dan ook nostalgie. De Vlaamse televisiekok Wim Ballieu maakt in het Nieuwsblad een voorbehoud: “Kinderen die niet het geluk hebben gehad om in een warm nest op te groeien hebben die associatie wellicht minder.”

Het ooit vaste onderdeel van de kindertijd lijkt te verdwijnen: buitenspelen. Ipads en huiswerk, maar ook onaantrekkelijke openbare ruimtes, een tekort aan speelkameraadjes en diverse angsten van kinderen en ouders veroorzaken een binnenzitgeneratie. Met alle gezondheidsgevolgen van dien. Verschillende instituten in Nederland en Vlaanderen spreken hun zorgen uit.

Ook in Europa kunnen we niet zonder veredelingstechnieken als Crispr-Cas9, om onszelf in de toekomst van goede rassen te verzekeren. Dat zeggen onderzoekers aan de universiteit van Cambridge. De aardappel is bij uitstek hét gewas waar deze techniek een groot verschil kan maken. Maar, zo zeggen kenners direct, het is geen heilige graal. Verwacht geen wonderaardappel.

Hoe geeft een koe aan dat zij honger heeft? Of hoe roept een koe haar kalf? De Vakbond voor Dieren maakte 13 video’s over koeientaal. Voor dit project kreeg de Vakbond vorig jaar €50.000 van het Barth-Misset Fonds. De instructievideo’s zijn afgelopen maandag gelanceerd. De video’s zijn gebaseerd op het wetenschappelijk onderzoek van Leonie Cornips. Zij analyseerde geluiden, lichaamsgedrag, kijkgedrag en zintuiglijke waarnemingen van een koe. Die resultaten zijn omgezet in verschillende video’s. In de video’s draait het om een koe of kalf en hun onderlinge communicatie of die met mensen. Een belangrijke les die de Vakbond voor Dieren leerde, is dat het ritme van de koe lager ligt dan dat van de mens. Daarnaast is haar communicatie minder dwingend. Om een koe te begrijpen heb je als mens dus geduld nodig. Hoe beter mensen koeien begrijpen, hoe beter we met hen om kunnen gaan. En hoe beter we dat kunnen, hoe beter het voor het dierenwelzijn is. De groene scholen Aeres Barneveld en InHolland Delft gaan de video’s opnemen in hun lesprogramma.

Welgestelde burgers met hogere opleidingen die klimaatverandering serieus nemen, blijven vaak vervuilend leven. Aan de andere kant blijken minder bedeelde Nederlanders, die wel wat anders aan hun hoofd hebben dan expliciete klimaatzorgen, juist duurzamer te leven. Dat blijkt uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en de Protestantse Theologische Universiteit.

Om onkruid wieden gemakkelijk te maken, stellen Deense onderzoekers voor om gewassen zo te modificeren dat ze een andere kleur of een andere bladvorm hebben. Zo zijn de gewassen makkelijker te onderscheiden. Vervolgens kun je gemakkelijk een robot trainen om alleen het onkruid te verwijderen. Wilde planten, zoals onkruid, zijn bestendiger tegen milieu-stressoren dan bestaande gewassoorten. Door deze wilde planten te domesticeren, konden we duurzamere gewassen ontwikkelen met een hogere opbrengst. Het grote nadeel: onze gedomesticeerde gewassen lijken nog heel erg op hun wilde voorgangers. Gentech biedt uitkomst: geef 'onze' gewassen een gek kleurtje. “Als je toch genetisch aan de slag bent, kun je de gewassen ook resistent maken tegen herbiciden en vervolgens herbiciden gebruiken om het onkruid eromheen te doden?” denk je misschien. Dat klopt, maar het gebruik van herbiciden is niet milieuvriendelijk. Een milieuvriendelijker alternatief is het aanpassen van de kleur. De onderzoekers stellen voor om het genoom van de planten zo te veranderen dat ze pigmenten tot expressie brengen die andere planten al produceren. Denk hierbij aan anthocyanen, die de bessen en rode kool een rode en paarse kleur geven, of carotenoïden die wortels een oranje tint geven. Dat heeft nog een bijkomend voordeel: carotenoïden zijn een bron van provitamine A, en dus goed voor de menselijke gezondheid. Bovendien helpt anthocyaan de plant tegen schimmels en bacteriële infecties.

Welke snack zou pikanter zijn? Een moelastaaf of een tezzipunt? De middelbare schoolleerling Sil De Backer deed onderzoek naar klanken en smaken en won daarmee de Olympiade Nederlands, een initiatief van de universiteiten van Antwerpen en Utrecht. De Backer hield een enquête onder 850 respondenten. Als leidraad voor zijn onderzoek nam hij het Bouba/Kiki-effect, zie de video onderaan. Een effect waarbij we ronde vormen associëren met ronde klanken en scherpe vormen associëren met scherpe klanken. De Backer onderzocht of deze associatie niet alleen zichtbaar was bij vormen, maar ook bij smaken. In de enquête presenteerde hij 10 zelfverzonnen frituursnacks. De respondenten moesten aangeven welke vorm goed bij de snack paste en hoe scherp ze verwachten dat de snack zou zijn. Uit het onderzoek bleek dat we inderdaad scherpe klanken associëren met scherpe smaken. Een grote meerderheid verwachtte dat de tezzipunt pikanter zou zijn dan de moelastaaf. Scherpe klanken als z en i wekken de associatie op met scherpe smaken, terwijl ronde klanken als m en oe doen denken aan een romige en zachte smaak. De Backer zag geen verschil in leeftijd, gender of tussen mensen die vegetarisch waren of niet. Het effect is dus universeel. De resultaten van het onderzoek doen natuurlijk meteen denken aan de oer-Hollandse, niet-bittere, bitterbal. Die naam is naar verluidt ontstaan omdat de gefrituurde ragout een perfecte aanvulling was op een bittertje.

Verontrust door de huidige situatie rondom het vogelgriepvirus (H5N1) in de Verenigde Staten, adviseert de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) alleen nog maar gepasteuriseerde melk te gebruiken. Het geeft aan dat de WHO erop gespitst is een nieuwe pandemie te voorkomen nu bekend is geworden dat in de melk van besmette koeien hoge concentraties virusdeeltjes voorkomen.

Een lekkere stamppot met rookworst. Als het aan de Europese Commissie ligt, eten we de rookworst zoals we 'm nu kennen binnenkort niet meer. De gebruikte rookaroma's liggen onder vuur na een beoordeling van de Europese Voedselveiligheidsautoriteit (EFSA). Woensdag stemt een speciale commissie over het verbod.

Lang leek het erop dat de van oorsprong Turkse flitsbezorger Getir de grote winnaar zou worden. Van de flitsbezorgers die - geholpen door de coronapandemie - razendsnel opkwamen, was Getir in ons land de meest gretige. Het Britse Zapp gooide al 2 jaar geleden de handdoek in de ring, het Duitse Gorillas werd anderhalf jaar geleden overgenomen en inmiddels was Getir ook in overnamegesprekken verwikkeld met het Duitse Flink. Twee jaar geleden bleek het uit 2015 daterende Getir uitgegroeid tot Europa's grootste flitsbezorger, met een beurswaarde van zo'n €11 miljard. Maar de flitsbezorger is uitgeflitst. Dat is niet onverwachts, gezien het economisch klimaat en de inflatie. Nederlanders halen inmiddels hun eieren, komkommers en avocado’s weer zelf (vorig jaar Getirs meest verkochte producten in Nederland, aldus de Volkskrant). Daarom stopte Getir vorig jaar al in Breda, Delft, Eindhoven, Groningen, Leiden en Tilburg. En vertrok de flitsbezorger uit Italië, Frankrijk, Spanje en Portugal, wat 2.000 banen kostte. Nu trekt Getir zich ook uit Nederland, Duitsland en Groot-Brittannië terug, meldt Sky News. De flitsbezorger zou er maandelijks €47 miljoen doorheen jagen en alleen in Turkije zwarte cijfers schrijven. Dat gaat zelfs grote investeerders als het staatsinvesteringsfonds Mubadala van Abu Dhabi te ver. Getir zelf wil "de geruchten ontkennen noch bevestigen".

Zuiver drinkwater kost je met een nieuw ontwikkelde waterfles nooit meer dan 10 minuten lopen. De fles zuivert namelijk het water met de elektriciteit die je lichaam genereert terwijl je loopt. Bij iedere stap die je zet, genereer je elektriciteit omdat je voet de grond beurtelings raakt en weer loskomt. Die elektriciteit verspreidt zich ongemerkt door je lichaam. Onderzoekers van de Universiteit van Seoul hebben een manier gevonden om je lichaam als generator te gebruiken om elektriciteit op te wekken om water te zuiveren. Het proces is niet nieuw, maar de toepassing wel. Tijdens een bergwandeling heb je bijvoorbeeld niet altijd stroom voorhanden. Dan is de nieuwe waterfles een ideale oplossing. Aan de zijkant van de 500 milliliter houdende waterfles zit een aluminiumsticker waarop je je hand moet houden. Via je hand vangt de sticker de elektriciteit die je tijdens het lopen genereert op. De elektriciteit gaat via draden de fles in. De draden genereren elektrische velden in het water in de fles. Die velden zijn sterk genoeg om het buitenste membraan van micro-organismen te breken en inactiveren op die manier ziekteverwekkende bacteriën en virussen.